Frédéric Fornos, linh mục dòng Tên, giám đốc quốc tế của Mạng lưới Cầu nguyện của Đức Giáo hoàng từ năm 2014 đến năm 2024, giới thiệu với chúng ta mối liên hệ giữa Đức Giáo hoàng Phanxicô (qua đời ngày 21 tháng 4 năm 2025) và linh đạo về Trái tim Chúa Giêsu
Thông điệp cuối cùng của Đức Giáo hoàng Phanxicô có tựa đề “Dilexit nos” (“Người đã yêu thương chúng ta”, Rm 8,37) và bàn về tình yêu nhân loại và thần thánh của Trái tim Chúa Giêsu Kitô. Được công bố vào tháng 10 năm 2024, thông điệp này ra đời trong Năm Thánh về Trái tim Chúa Giêsu, sẽ kết thúc vào tháng 6 năm 2025. Với thông điệp này, vào cuối triều đại của mình, khi ngài trao cho chúng ta di chúc của mình với con đường hiệp hành, ngài cũng tiết lộ nguồn gốc của sứ vụ của mình: Chúa Giêsu.
Tại nguồn mạch Tin Mừng
Qua tên gọi và chính cuộc đời của mình, ngài mong muốn đi theo bước chân của Thánh Phanxicô Assisi, người đã hiện thân cho Tin Mừng trong thời đại của mình, bên cạnh người nghèo và người bị gạt ra bên lề, và chăm sóc ngôi nhà chung của chúng ta. Là một tu sĩ dòng Tên, tức là bạn đồng hành của Chúa Giêsu, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã được nuôi dưỡng bởi Tin Mừng và Linh Thao của Thánh Ignatiô. Tin Mừng mặc khải cho chúng ta chính cách thức hiện hữu của Chúa Giêsu. Đó là la bàn của ngài. Thánh Ignatiô không bao giờ nói về Trái tim Chúa Giêsu, nhưng mời gọi chúng ta chiêm ngắm Chúa Giêsu trong Tin Mừng, đi theo Người trên những con đường Galilê, như thể chúng ta đang ở bên cạnh Người, lắng nghe và nhìn Người hành động, ngày càng gần gũi Người hơn, để một ngày nào đó chúng ta có thể trở nên giống như Người. Thánh nhân mời gọi chúng ta cầu xin ơn “hiểu biết sâu sắc hơn về Đức Kitô, Đấng đã trở thành người vì tôi, để tôi yêu mến và theo Người nhiều hơn”. Đó là điều mà Đức Phanxicô đã sống suốt đời, mỗi ngày, tại nguồn mạch Tin Mừng, nơi Trái tim Đức Kitô, đến mức bị đánh dấu bởi phong cách sống của Người.
Tại trường Linh Thao
Thật vậy, Linh Thao dẫn đến tình yêu sâu sắc dành cho Đức Kitô, đạt đến đỉnh cao trong điều chúng ta gọi là “Chiêm niệm để đạt tới Tình yêu”, nơi mà, khi nhận ra tất cả những điều tốt lành đã nhận được, trong chúng ta lớn lên khát vọng “yêu mến và phụng sự Thiên Chúa trong mọi sự”. Và điều này cho đến sự hiến dâng hoàn toàn bản thân, chỉ cầu xin ơn được yêu mến Người (Linh Thao 234). Linh Thao dẫn đến Trái tim Chúa Giêsu, mặc dù, như vậy, từ “trái tim” không xuất hiện trong đó. Tất cả chiều cao, chiều dài, chiều rộng và chiều sâu của Tình yêu đã được thể hiện nơi Chúa Giêsu. Sứ mệnh của Đức Giáo hoàng Phanxicô, trong sự vâng phục Chúa Thánh Thần, bắt nguồn từ tình yêu sâu sắc cá nhân đối với Chúa Giêsu Kitô.
Dưới ánh sáng của các mối phúc thật và Matthêu 25
Điều này hiển nhiên khi chúng ta biết ngài, khi trong suốt triều đại Giáo hoàng này, chúng ta đã lắng nghe lời nói và thấy các cử chỉ ngài thực hiện. Thực ra, cuộc sống và cử chỉ của ngài nói nhiều hơn lời nói. Lời nói, chúng ta có thể liên tục diễn giải và thậm chí bóp méo bằng cách đặt chúng ngoài ngữ cảnh, nhưng cử chỉ thì khó hơn. Người ta có thể không muốn nhìn thấy chúng, và Tin Mừng cho thấy rõ rằng chúng ta có thể có mắt mà không thấy, có tai mà không nghe, nhưng cử chỉ vẫn còn đó. Những người có “tâm hồn nghèo khó”, những người đơn sơ nhất, họ là những người thấy, những người nghe. Đó cũng là điều Chúa Giêsu nói khi Người mặc khải trái tim mình qua các mối phúc thật.
Tin Mừng đang hoạt động được nhận ra bởi một tâm hồn nghèo khó để cho phép mình được chạm đến.
Cách thức hiện hữu của Đức Giáo hoàng Phanxicô mang tính huynh đệ, đơn giản, đầy hài hước. Nhiều người trong chúng ta đã nhận thấy rằng khi gặp gỡ ngài, chúng ta là độc nhất, như thể ngài có tất cả thời gian dành cho chúng ta, để đón tiếp và lắng nghe chúng ta. Khả năng lắng nghe của ngài thật phi thường. Hiếm khi gặp được những người hoàn toàn hiện diện, không bị phân tâm bởi suy nghĩ của họ. Ngài lắng nghe bằng trái tim. Ngài là một người cha tinh thần. Sau đó, ngài phản hồi lại những gì ngài đã nghe, cảm nhận sâu sắc, những gì đã vang vọng trong ngài khi lắng nghe, hoàn toàn chú ý đến các chuyển động tinh thần, trong thái độ phân định.
Trước mặt ngài, với tư cách là giám đốc quốc tế của Mạng lưới Cầu nguyện của Đức Giáo hoàng, tôi chưa bao giờ cảm thấy, như đôi khi trước những người khác, rằng ngài đứng trên, cách xa, hoặc tìm cách thực hiện bất kỳ quyền lực nào. Ngài thực hiện một thẩm quyền tự nhiên, mang tính cha và cũng mang tính huynh đệ như một người dòng Tên, không tìm cách áp đặt quan điểm của mình hoặc định hướng quyết định này hay quyết định khác, mà trong đối thoại, để tìm kiếm cùng nhau điều phù hợp nhất. Ngài là một người cầu nguyện và phân định. Sự đơn giản trong cuộc sống và ngay cả ngôn ngữ của ngài, trực tiếp, đầy những câu chuyện nhỏ, những dụ ngôn của cuộc sống hàng ngày, nói lên rõ ràng hơn bất cứ điều gì rằng Chúa Giêsu, cách thức hiện hữu của Người, trái tim của Người, là nguồn mạch của ngài.
Để cho phép bản thân được “thương xót” bởi Thiên Chúa
Đừng quên số lần ngài đã nhấn mạnh tầm quan trọng của lòng thương xót. Tất nhiên, một cách đặc biệt với “Năm Thánh ngoại thường” dành cho Lòng Thương Xót của Thiên Chúa (từ ngày 8 tháng 12 năm 2015 đến ngày 20 tháng 11 năm 2016), có khẩu hiệu “Thương xót như Cha” (Luca 6,36). Bao nhiêu lần ngài đã nhắc nhở: “Thiên Chúa không bao giờ mệt mỏi khi tha thứ, chính chúng ta mệt mỏi khi tìm đến lòng thương xót của Người”. Lòng thương xót của Trái tim Chúa là trung tâm trong cuộc đời của Đức Phanxicô và trong triều đại giáo hoàng của ngài, đến mức châm ngôn chính thức của Đức Giáo hoàng Phanxicô là “Miserando atque eligendo”, có thể được dịch là “Được chọn vì được tha thứ”. Ngài thậm chí đã tạo ra một từ mới. Ngài sử dụng động từ “misericordiar” trong tiếng Tây Ban Nha (tiếng mẹ đẻ của ngài), có thể được dịch sang tiếng Pháp là “miséricordier” hoặc “être miséricordié”. “Hãy để bản thân được thương xót bởi Thiên Chúa”, hãy để cho phép bản thân được chạm đến một cách tích cực, được biến đổi và chữa lành bởi lòng thương xót của Chúa.
Trái tim Chúa Giêsu, một giải độc đối mặt với những cám dỗ của thời đại chúng ta
Tôi nhớ một ngày kia khi tôi trình bày với Đức Giáo hoàng Phanxicô hành trình đào tạo của Mạng lưới Cầu nguyện Toàn cầu của Đức Giáo hoàng, được gọi là “Con đường của Trái tim”, và đó là một sự đổi mới của linh đạo về Trái tim Chúa Giêsu dưới ánh sáng của Linh Thao. Mỗi tháng, thật vậy, ngài yêu cầu cầu nguyện cho những thách thức của nhân loại và sứ mệnh của Giáo hội, giúp chúng ta học từ Trái tim Đức Kitô lòng thương cảm. Ngài nói với tôi trong cuộc gặp gỡ này rằng linh đạo về Trái tim Chúa Giêsu là một giải độc cho hai cám dỗ của thời đại chúng ta, thuyết Ngộ đạo và thuyết Pelagiô, mà ngài đề cập trong Gaudete et Exsultate. Một mặt, đối mặt với thuyết Pelagiô, linh đạo về Trái tim Đức Kitô nhấn mạnh đến sự vô điều kiện của tình yêu Thiên Chúa và sự phụ thuộc của chúng ta vào lòng thương xót của Người, nhắc nhở chúng ta rằng ơn cứu độ của chúng ta là một món quà, không phải một công trạng. Trái tim Chúa Giêsu là nguồn mạch của ân sủng này, một lời mời gọi để chúng ta trở nên vâng phục với Thần Khí của Chúa hơn là dựa vào sức lực của chính mình. Mặt khác, đối mặt với thuyết Ngộ đạo, nó nhắc nhở chúng ta về tình yêu nhập thể của Thiên Chúa nơi Chúa Giêsu Kitô, do đó tránh cho chúng ta một sự hiểu biết thuần túy trí tuệ về đức tin. Hơn nữa, linh đạo này dạy chúng ta rằng sự hiểu biết về tình yêu của Thiên Chúa đi qua trái tim, qua kinh nghiệm và mối quan hệ, hơn là qua suy đoán trí tuệ thuần túy.
Trái tim Chúa Giêsu là một giải độc cho “toàn cầu hóa của sự thờ ơ”
Như ngài đã nhắc nhở các cộng đoàn Laudato Si vào năm 2020, “lòng thương cảm là vắc-xin tốt nhất chống lại dịch bệnh thờ ơ”. “Lòng thương cảm không phải là những cảm xúc đẹp đẽ, không phải là lòng đạo đức quá mức, nó tạo ra một mối liên kết mới với người khác. Đó là chăm sóc, như người Samaritanô nhân hậu, người mà vì động lòng thương xót, đã chăm sóc cho người bất hạnh mà ông thậm chí không biết (xem Lc 10, 33-34). Thế giới cần lòng bác ái sáng tạo và hiệu quả này, của những người không đứng trước màn hình để bình luận, mà của những người làm bẩn tay mình để loại bỏ sự xuống cấp và khôi phục phẩm giá. Có lòng thương cảm là một sự lựa chọn: đó là chọn không có kẻ thù để thấy trong mỗi người là người thân cận của tôi. Và đó là một sự lựa chọn.”
Hãy cầu nguyện với tôi
Tôi không kiềm chế niềm vui để kết thúc bằng cách nhắc lại những gì Đức Giáo hoàng Phanxicô đã nói vào tháng 6 năm 2020 về Trái tim Chúa Giêsu:
“một lòng sùng kính kết hợp các bậc thầy tinh thần vĩ đại và những người đơn sơ của dân Chúa. Thật vậy, Trái tim nhân loại và thần thánh của Chúa Giêsu là nguồn mạch mà từ đó chúng ta luôn có thể kín múc lòng thương xót, sự tha thứ và sự dịu dàng của Thiên Chúa. Chúng ta có thể làm điều đó bằng cách suy niệm về một đoạn Tin Mừng, cảm nhận rằng ở trung tâm của mỗi cử chỉ, mỗi lời nói của Chúa Giêsu, có tình yêu, tình yêu của Cha đã sai Con đến, tình yêu của Chúa Thánh Thần ở trong chúng ta. Và chúng ta có thể làm điều đó bằng cách thờ phượng Thánh Thể, nơi tình yêu này hiện diện trong Bí tích. Bằng cách này, trái tim chúng ta cũng sẽ dần dần trở nên kiên nhẫn hơn, quảng đại hơn, thương xót hơn, bắt chước Trái tim Chúa Giêsu. Có một lời cầu nguyện cổ xưa – mà tôi đã học từ bà ngoại của tôi – đã nói: ‘Lạy Chúa Giêsu, xin làm cho trái tim con giống như trái tim Chúa’. Đó là một lời cầu nguyện đẹp. ‘Xin làm cho trái tim con giống như trái tim Chúa’. Một lời cầu nguyện đẹp, đơn giản, để đọc trong tháng này.” Chúng ta cũng có thể thì thầm trong thinh lặng của trái tim mình: “Lạy Chúa Giêsu, xin cho trái tim con được giống như trái tim Chúa.”